دکتر اسماعیل شمس افضلی در تهران

تفاوت بین آندوسکوپی و کولونوسکوپی چیست؟

در واقع هر دستگاهی که وارد بدن انجام می شود، به آن اندوسکوپی می گویند. دستگاهی که درون آن را می بینی. حالا اینکه کجا را ببیند، آنکه در عوام آندوسکوپی می گویند، معده را می-گویند اما معده در واقع گاستروسکوپی است. بررسی معده. کولونوسکوپی بررسی روده ی بزرگ است. در لفظ عوام آندوسکوپی به بررسی معده و مری و یک مقدار از روده ی باریک اتلاق می-کنند و کولونوسکوپی را به بررسی روده ی بزرگ اتلاق می کنند.

مهم ترين بيماري هاي دستگاه گوارش و کبد در ايران به ? دسته تقسيم مي شود گروه اول بيماري هايي است که خطرناک نيست و گروه دوم شامل بيماري هايي مي شود که خطرناک است.

در گروه اول شايع ترين بيماري در ايران و جهان رفلاکس است يا همان ترش کردن که در واقع برگشت اسيد از معده به مري است. بعد از آن سندروم روده تحريک پذير، زخم معده، اثني عشر و بيماري هاي التهابي روده که همگي بيماري هاي خوش خيم دستگاه گوارش و کبد است از جمله بيماري هاي خطرناک دستگاه گوارش و کبد، سرطان ها محسوب مي شود که در کشورهاي مختلف شيوع زيادي دارد. در ايران، شايع ترين سرطان دستگاه گوارش و کبد، سرطان معده و سپس سرطان مري و سرطان کولون (روده بزرگ) است. در اروپا و آمريکاي شمالي، شايع ترين سرطان‌ها، سرطان‌کولون است.اين تفاوت به مسائل ژنتيک و نوع تغذيه ارتباط دارد. تصور ما بر اين است که طي ?? سال آينده شايع ترين سرطان دستگاه گوارش و کبد در ايران، سرطان کولون باشد. هم اکنون پس از بيماري هاي قلبي عروقي، دومين علت مرگ و مير در جهان، (اگر تصادفات و جنگ و حوادث غيرمترقبه را کنار بگذاريم) سرطان هاي دستگاه گوارش و کبد است. يک سري بيماري هاي ويژه کبد از جمله هپاتيت و يرقان هم جزو بيماري هاي دستگاه گوارش و کبد محسوب مي شود که مبحث جداگانه اي دارد.
علت اصلي شيوع سرطان معده؛ در مناطقي در ايران که طي نسل ها عادت هاي غذايي نادرست مثل استفاده از غذاهاي مانده، غذاهاي پرنمک و شور و غذاهاي دودي وجود دارد، سرطان معده رايج تر است هم چنين کمبود ويتامين C، گنجانده نشدن ميوه و سبزيجات در رژيم غذايي، وجود ميکروب هليکو باکتري از ديگر عوامل بروز سرطان معده است. در مناطقي از ايران فرهنگ غذا خوردن، سنتي است.
مثلا غذايي را که ? روز قبل تهيه شده و در يخچال نگهداري نشده است، مورد استفاده قرار مي دهند. طبق تحقيقات از زمان استفاده از يخچال و سردکن در بسياري از کشورها آمار سرطان معده کاهش پيدا کرده است. در آمريکا و اروپا طي دهه هاي اخير آمار سرطان معده پايين آمده است و علت اصلي آن استفاده از يخچال و نگهداري صحيح مواد غذايي است در حالي که در برخي مناطق ايران اين فرهنگ هنوز جانيفتاده است.
مواد غذايي خارج از يخچال دچار فعل و انفعالات شيميايي مي شود که مصرف آن ها احتمال ابتلا به سرطان معده را در مصرف کننده زياد مي کند بنابراين استفاده از يخچال براي نگهداري از مواد غذايي يک اصل است که بايد عموم جامعه را نسبت به آن آگاه کرد.
سرطان مري بيشتر در مناطقي از ايران گزارش مي شود که در اين زمينه چند عامل موثر است. يکي به کمبود سلنيوم در خاک مربوط مي شود، مورد دوم به نوع تغذيه برمي گردد.
طبق تحقيقات کساني که از مواد غذايي تازه و سبزيجات استفاده مي کنند بسيار کمتر از ديگران به سرطان مري مبتلا مي شوند. از همه مهم تر نوشيدن و صرف غذاهاي داغ است که در فرهنگ ما بسيار شايع است. غذا و نوشيدني داغ در درازمدت به مري صدمه جدي مي زند و يکي از عوامل اصلي ابتلا به سرطان مري است البته نبايد عوامل ژنتيک را ناديده گرفت. در بعضي از خانواده ها، احتمال ابتلا به سرطان معده يا مري، بيشتر از ديگران است.
علت ايجاد سرطان روده در بسياري از نقاط جهان به جز عوامل ژنتيکي، خوردن چربي حيواني است. ثابت شده است در کشورهايي که چربي حيواني زيادي مصرف مي شود مثل گوشت قرمز چرب، استيک، همبرگر، غذاهاي آماده مثل سوسيس، کالباس، سرطان روده بزرگ شايع است.
در کشورهايي که مصرف اين غذاها کمتر است، سرطان روده بزرگ کمتر است. به همين دليل است که احتمال داده مي شود با روند رو به افزايش گرايش جوانان و خانواده ها به مصرف غذاهاي آماده و پرچرب، طي ?? سال آينده شيوع سرطان روده بزرگ در ايران بيشتر از سرطان معده و مري باشد.
شيوع زخم معده و اثني عشر : اين ? بيماري در جهان رو به کاهش است و در ايران نيز همين روال را دارد. يکي از دلايل اين است که اين ? بيماري ارتباط مستقيمي با باکتري هليکو باکترپيلوري دارد. اين باکتري در دوران کودکي از فردي به فرد ديگر منتقل مي شود و انتقال آن اجتناب ناپذير است و خطرناک هم نيست. اين باکتري در برخي افراد در دوران بزرگسالي باعث ايجاد زخم مي شود. البته بايد ذکر کرد که زخم اثني عشر بسيار شايع تر از زخم معده است که علت اصلي بروز آن همان باکتري است و پس از آن مصرف قرص هاي مسکن بدون تجويز پزشک در درازمدت است. مصرف بروفن، آسپرين و ايندومتاسين چه در سنين جواني براي تسکين سردرد و چه در سالمندان براي تسکين آرتروز و دردهاي مفصلي در درازمدت باعث ايجاد زخم اثني عشر مي شود. زخم اثني عشر و معده خوش خيم تبديل به سرطان نمي شود و اين شايعه که زخم معده تبديل به سرطان مي شود، کاملا نادرست است.
بيشتر اين زخم ها خوش خيم است و با درمان مناسب، براي هميشه از بين مي رود. به کساني که سابقه زخم معده و اثني عشر دارند، توصيه مي شود مسکن هايي مانند بروفن را، حتما پس از صرف غذا مصرف کنند و همراه آن کپسول اوماپرازون را که براي جلوگيري از ترشح اسيد معده تجويز مي شود، بخورند و اصولا خوردن مسکن بدون تجويز پزشک را به هيچ کسي توصيه نمي کنيم.
توضیحی درباره ی توزيع جنسيتي بيماري هاي دستگاه گوارش و کبد : سرطان هاي دستگاه گوارش و کبد در مردان شايع تر است اما زخم اثني عشر در بين زنان کمي بيشتر از مردان است. هم چنين سندروم روده تحريک پذير در تمام دنيا در زنان بيشتر مشاهده مي شود زيرا زنان حساس تر و عاطفي تر هستند و دستگاه گوارش و کبد آن ها به سرعت تحت تاثير مسائل روحي شان قرار مي گيرد.
به طور کلي در مورد بيماري هاي گوارش و کبدي نيز همانند ديگر بيماري ها، پيش گيري مقدم بر درمان است. به والدين توصيه مي کنيم که با مصرف غذاهاي خانگي، از ابتدا ذائقه فرزندانشان را با غذاهاي سالم سازگاري دهند و از مصرف مداوم غذاهاي آماده بپرهيزند.

دکتر اسماعیل شمس افضلی در تهران