مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

غربالگری کودکان اوتیسم

اوتیسم را در ۱۸ ماهگی، و در مواردی می‌توان در ماه‌های پایین‌تر، نیز تشخیص داد. امّا تشخیص قطعی در سن ۲ سالگی، توسط یک متخصص آشنا به غربال، و تشخیص اوتیسم اتفاق می‌افتد. با این حال، ممکن است تشخیص، تا سن رفتن کودک به مدرسه، به تعویق بیافتد، و این ‌تأخیر در تشخیص، می‌تواند همراه با آسیب‌های جبران ناپذیری، برای کودک باشد. یک بررسی کوتاه مدّت می‌تواند مشخص کند، که “آیا کودک مهارت‌های اساسی را در زمان مشخص به دست آورده، و یا دچار ‌تأخیر در آن‌ها است”. در این فرایند ارزیاب از والدین سؤالاتی را می‌پرسد، و در مواقعی نیز با بازی با کودک، مهارت‌ها و سطح یادگیری، کلام، رفتار و حرکت او را مورد سنجش قرار می‌دهد. این غربالگری باید در ماه‌های ۹، ۱۸ و ۲۴ ماهگی انجام شود.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

۹ماهگی غربال

در ۹ ماهگی غربال، بایستی برای کودکانی که زودرس، یا کم وزن هستند، و یا خواهر و برادر دارای اوتیسم، و یا وقفه‌ای در فرایند رشد آن‌ها به وجود آمده است، انجام شود. این فرایند در کشور ما، توسط پایگاه‌های بهداشت، و پایگاه‌های دائم تشخیص اختلال اوتیسم، تحت نظارت سازمان بهزیستی انجام می‌گیرد، و در صورتی که کودک در این غربال نشانه‌ها، و علائم اختلال اوتیسم را از خود نشان داد، بایستی ارزیابی جامع تشخیصی، برای کودک صورت پذیرد. در این مرحله، می‌توان از تست‌های استاندارد تشخیص اوتیسم، شامل ADI-R و ADOS-G و گارز(GARS)، استفاده کرد.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

برخی از تفاوت‌های رشدی که در نوزادان اتیسم مشخص است:

• عدم برقراری تماس چشمی‌ و توجه مشترک؛

  توجه مشترک به این اطلاق می‌شود که، دو نفر بعد از اینکه یکی با نشانه‌های کلامی‌، یا غیرکلامی‌ به دیگری هشدار می‌دهد، روی یک شیء متمرکز می‌شوند. نوزاد از حدود ۹ ماهگی، باید بتوانند تماس چشمی‌ منظم داشته باشد، و تمرکز خود را با مراقبان خود، به اشتراک بگذارد. کودکان اوتیسم، درک این نشانه‌های اجتماعی را، چالش‌برانگیز بدانند، و ممکن است فرد، یا شیئی را که، به آن اشاره می‌کنند، نادیده بگیرند.

• به نام خود واکنش نشان نمی‌دهند؛

  یک کودک، باید بتواند از حدود ۶ ماهگی، به نام خود پاسخ دهد. نوزادان طیف اوتیسم، اغلب در ۹ ماهگی به نام خود پاسخ نمی‌دهند.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

• مشکل در برقراری ارتباط غیرکلامی؛

  برقراری ارتباط غیرکلامی در ۱۸ ماهگی در کودکان اوتیسم، بسیار کمتر از سایر کودکان بدون اختلال است. علاقه‌ای به دیگر کودکان نشان نمی‌دهد، بازی‌های ابتدایی مانند اتل متل، و یا دالی موشه را انجام نمی‌دهد، یا در انجام آن با دیگران، از خود رغبتی نشان نمی‌دهد، و آن را پیگیری نمی‌کند. بازی‌های وانمودی را انجام نمی‌دهد؛ برای مثال به عروسک خود غذا نمی‌دهد. فقدان ارتباط غیرکلامی، ‌می‌تواند نشان‌دهنده ‌تأخیر در رشد زبان باشد.

• در جستجو تحریک حسی؛

  کودک به دنبال تحریک حسی می‌گردد؛ برای مثال اشیاء را به دهان یا صورت می‌مالد، و از اشیاء و وسایل ارتعاشی خوشش می‌آید؛ مانند ماشین لباسشویی، و دوست دارد آن را در زمان کارکردن لمس کند، و یا اینکه دست خود را به صورتی جلوی چشمانش می‌گیرد، تا ردشدن پرتوهای نور و رنگ را از بین انگشتانش ببیند.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

• حالات چهره محدود؛

  در سن ۴ ماهگی، یک فرد می‌تواند انتظار داشته باشد که، کودک بتواند حالات صورت، مانند لبخند زدن، یا اخم کردن، را کپی کند. یک نوزاد همچنین باید بتواند، به طور خود به خود لبخند بزند، و اگر غمگین است به دیگران اطلاع دهد. در ۶ ماهگی، کودک باید احساسات دیگران را بشناسد، و بتواند به آن‌ها پاسخ دهد.

• تأخیر در رشد زبان؛

  در سن یک‌سالگی، کودک باید بتواند یک تا سه کلمه را بگوید، و سعی کند کلماتی را که دیگران می‌گویند، را کپی کند. مؤسسه ملی ناشنوایی، و سایر اختلالات ارتباطی، منبعی معتبر، اشاره می‌کند که کودکان اوتیسم، ممکن است در رشد مهارت‌های زبانی، و درک آنچه دیگران می‌گویند، دچار مشکل شوند. طبق گزارش‌ها حدود ۴۰ درصد از کودکان اوتیسم، اصلاً صحبت نمی‌کنند.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد

• پسرفت؛

  پسرفت جایی است که، کودک شروع به از دست‌دادن مهارت‌هایی می‌کند، که قبلاً داشت؛ مانند ارتباط کلامی ‌یا رفتارهای اجتماعی. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد، که نزدیک به یک سوم کودکان اوتیسم، برخی از مهارت‌های خود را، در سنین پیش دبستانی، از دست می‌دهند.۲۰ تا ۵۰ درصد از والدین کودکان اوتیسم، گزارش می‌کنند، که کودکشان در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، یا در کل در سال دوم زندگی، مهارت‌های خود را از دست داده است.

مرکز توانبخشی و آموزشی اتیسم آوا در مشهد