میگرن چیست و چرا بعضی افراد بیشتر درگیر آن میشوند؟
میگرن
میگرن چیست و چرا بعضی افراد بیشتر درگیر آن میشوند؟
میگرن یکی از شایعترین انواع سردردهای عصبی است که میتواند کیفیت زندگی فرد را بهطور جدی تحتتأثیر قرار دهد. این نوع سردرد فقط یک درد ساده نیست؛ مجموعهای از علائم عصبی و فیزیکی است که گاهی ساعتها و حتی روزها ادامه پیدا میکند. بسیاری از افراد در طول دورههای زندگی خود دستکم یکبار میگرن را تجربه میکنند، اما برخی افراد بهطور مداوم و مکرر درگیر آن هستند. در این مقاله جامع و کامل، بهصورت علمی و روان بررسی میکنیم که میگرن دقیقاً چیست، چه انواعی دارد، چه دلایلی باعث آن میشود و چرا برخی افراد بیشتر به آن مبتلا میشوند.
میگرن چیست؟
میگرن یک اختلال عصبی–عروقی است که معمولاً با سردرد شدید ضرباندار در یک سمت سر همراه میشود. اما برخلاف تصور عمومی، میگرن فقط «سردرد» نیست. این بیماری درواقع یک اختلال پیچیده عصبی است که مغز را حساس و تحریکپذیر میکند.
میگرن میتواند با علائم زیر همراه باشد:
– حالت تهوع یا استفراغ
– حساسیت شدید به نور
– حساسیت به صدا
– تاری دید
– سرگیجه
– ضعف عمومی
– اختلال تمرکز
– خستگی شدید
– درد ضرباندار چندساعته یا چندروزه
این حملات ممکن است از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشند و معمولاً فعالیت روزمره فرد را مختل میکنند.
انواع میگرن
میگرن چند نوع اصلی دارد که شناخت هرکدام برای تشخیص و درمان درست ضروری است.
۱. میگرن با aura (اورا)
در این نوع میگرن، ۲۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از شروع درد، فرد علائمی مانند:
– دیدن خطوط نورانی
– لکههای تاریک
– بیحسی دست و صورت
– اختلالات گفتاری
را تجربه میکند. این علائم را «اورا» مینامند.
۲. میگرن بدون aura
شایعترین نوع میگرن است. سردرد مستقیم شروع میشود و معمولاً یکطرفه و ضرباندار است.
۳. میگرن مزمن
وقتی در ماه بیش از ۱۵ روز میگرن بهمدت طولانی ایجاد شود، میگرن مزمن نام دارد.
۴. میگرن قاعدگی
در برخی زنان درست قبل یا در طول دوره عادت ماهانه رخ میدهد و نقش هورمونها در آن بسیار پررنگ است.
۵. میگرن شکمی
نوعی میگرن شایع در کودکان که با درد شکم همراه است.
علائم میگرن چگونه آغاز میشود؟
حملات میگرن معمولاً چهار مرحله دارند:
مرحله پیشدرمانی (Prodrome)
چند ساعت تا چند روز قبل از سردرد:
– خستگی
– پرخورى یا بیاشتهایی
– حساسیت به نور
– تحریکپذیری
– یبوست
مرحله اورا (در برخی افراد)
اختلالات بینایی یا حسی.
مرحله سردرد
درد شدید، معمولاً یکطرفه و ضربانی، همراه با تهوع و حساسیت.
مرحله پسسردرد
احساس سنگینی و خستگی که ممکن است یک روز طول بکشد.
چرا برخی افراد بیشتر دچار میگرن میشوند؟
میگرن یک بیماری چندعاملی است و ترکیبی از ژنتیک، هورمونها، سبک زندگی و ساختار عصبی در آن نقش دارند.
در ادامه مهمترین دلایل افزایش احتمال ابتلا را بررسی میکنیم:
۱. زمینه ژنتیکی
بیش از ۷۰٪ مبتلایان به میگرن، سابقه خانوادگی دارند.
ژنهایی که مسئول تنظیم مواد شیمیایی مغز و حساسیت اعصاب هستند، در برخی افراد فعالترند. این ژنها باعث میشوند مغز نسبت به محرکهای محیطی واکنش شدیدتری نشان دهد.
۲. تأثیر هورمونها
میگرن در زنان بسیار شایعتر است، بهخصوص:
– قبل از قاعدگی
– در دوران بارداری
– در دوران یائسگی
نوسانات هورمونی، مخصوصاً کاهش استروژن، یکی از مهمترین محرکهای میگرن است.
۳. ساختار عصبی حساستر
مغز برخی افراد بهطور طبیعی حساستر است و محرکهایی مانند نور، بو، صدا یا حتی گرسنگی را بیش از حد معمول دریافت و پردازش میکند. این حساسیت میتواند زمینه حملات میگرنی را فراهم کند.
۴. سبک زندگی و عوامل محیطی
برخی محرکهای خارجی میتوانند در شروع یا تشدید میگرن نقش داشته باشند:
– کمخوابی یا خواب زیاد
– استرس
– گرسنگی طولانی
– نور شدید
– مصرف زیاد قهوه یا قطع ناگهانی آن
– غذاهای فراوریشده
– شکلات، پنیرهای کهنه، نوشابههای گازدار
– عطرها یا بوهای تند
– آلودگی هوا
– تغییرات آبوهوا
فردی که این عوامل را در زندگی روزمرهاش بیشتر دارد، احتمال میگرن بیشتری نیز تجربه میکند.
۵. بیماریهای زمینهای
موارد زیر احتمال حملات میگرنی را بالا میبرند:
– افسردگی
– اضطراب
– اختلالات خواب
– مشکلات تیروئید
– کمآبی بدن
– اختلالات بینایی اصلاحنشده
افرادی با بیماریهای فوق بهطور طبیعی مستعدتر هستند.
۶. سن و جنسیت
زنان سه برابر بیشتر از مردان دچار میگرن میشوند.
میگرن اغلب از نوجوانی شروع شده و در دهه ۳۰ تا ۴۰ زندگی شدیدتر است.
۷. مصرف یا قطع ناگهانی برخی داروها
برخی داروها مانند قرصهای ضدبارداری یا داروهای ضدافسردگی میتوانند موجب شروع یا تشدید میگرن شوند.
علائم میگرن چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک معمولاً با بررسی موارد زیر تشخیص میدهد:
– نوع و محل درد
– مدت حمله
– وجود یا عدم وجود اورا
– سابقه خانوادگی
– محرکهای احتمالی
– بررسی عصبی
– آزمایشهای تشخیصی برای مشکلات دیگر (در صورت نیاز)
میگرن بیماری مزمنی است که باید برای مدیریت دقیق، نوع و الگوی آن شناخته شود.
راههای کاهش خطر و پیشگیری از میگرن
کنترل میگرن به معنی کاهش شدت، دفعات و طول مدت حملات است. راهکارهای اصلی شامل:
۱. تنظیم خواب
خواب منظم یکی از قویترین روشهای کاهش حمله میگرنی است.
۲. کنترل استرس
تکنیکهای آرامسازی مثل تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا و پیادهروی مؤثرند.
۳. تغذیه سالم
پرهیز از غذاهای محرک مانند:
– غذاهای کنسروی
– سوسیس و کالباس
– پنیر کهنه
– شکلات
– نوشیدنیهای انرژیزا
و مصرف غذاهای ضدالتهاب مانند ماهی، مغزیات، سبزیجات پرفیبر و میوههای تازه توصیه میشود.
۴. نوشیدن آب کافی
کمآبی یکی از محرکهای مهم میگرن است.
۵. پرهیز از نور شدید و صداهای تند
استفاده از عینک آفتابی و فاصله گرفتن از محیطهای شلوغ کمککننده است.
۶. داروهای پیشگیرانه
برای افراد با میگرنهای شدید، پزشک ممکن است داروهای تنظیمکننده عصبی یا داروهای خاص میگرن تجویز کند.
۷. اصلاح سبک زندگی
کاهش مصرف کافئین، ورزش منظم و استراحت کافی، حملات را بسیار کمتر میکند.
جمعبندی
میگرن یک اختلال پیچیده عصبی–عروقی است که فقط یک سردرد ساده نیست و میتواند با طیف گستردهای از علائم آزاردهنده همراه باشد. ژنتیک، هورمونها، حساسیت عصبی و سبک زندگی، همگی در احتمال ابتلا نقش دارند. شناخت محرکها، اصلاح عادات روزمره و پیگیری درمانهای مناسب، بهترین راه برای مدیریت این بیماری است. میگرن معمولاً قابلکنترل است و با آگاهی و انتخابهای درست، میتوان دفعات و شدت حملات را بهطور قابلتوجهی کاهش داد.
