علت سردردهای مزمن و راه های تسکین آن
سردردهای مزمن
علت سردردهای مزمن و راه های تسکین آن
سردرد یکی از شایعترین مشکلاتی است که تقریباً هر فردی در طول زندگی خود تجربه میکند. اما وقتی درد سر بهصورت مداوم یا مکرر بروز پیدا کند، دیگر یک سردرد ساده نیست و ممکن است نشانهای از یک مشکل زمینهای باشد.
پزشکان به این وضعیت سردرد مزمن (Chronic Headache) میگویند؛ یعنی زمانی که فرد بیش از ۱۵ روز در ماه و حداقل ۳ ماه پیاپی سردرد دارد.
سردردهای مزمن میتوانند خستهکننده، آزاردهنده و حتی ناتوانکننده باشند، اما شناخت علت آنها و انتخاب روش درمانی درست، به بهبود قابلتوجه کیفیت زندگی کمک میکند.
انواع سردردهای مزمن
برای درمان مؤثر، ابتدا باید نوع سردرد مشخص شود. شایعترین انواع سردرد مزمن عبارتاند از:
-
سردرد تنشی (Tension Headache)
-
شایعترین نوع سردرد در بزرگسالان است.
-
معمولاً به صورت فشار، سنگینی یا درد در ناحیه پیشانی، پشت سر یا گردن احساس میشود.
-
علت آن معمولاً استرس، اضطراب یا انقباض عضلات گردن و شانه است.
-
-
میگرن مزمن (Chronic Migraine)
-
سردرد ضرباندار در یک سمت سر، گاهی همراه با تهوع، حساسیت به نور و صدا.
-
در برخی افراد با علائم هشداردهنده (هاله) مانند تاری دید یا نورهای چشمکزن همراه است.
-
میتواند روزها ادامه پیدا کند و زندگی روزمره را مختل کند.
-
-
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (Medication Overuse Headache)
-
وقتی فرد برای تسکین درد، زیاد از مسکنها استفاده کند (مثل ایبوپروفن، ناپروکسن یا کافئیندارها)، بدن به دارو وابسته میشود و قطع مصرف باعث بازگشت سردرد میگردد.
-
این نوع سردرد چرخهای و بسیار آزاردهنده است.
-
-
سردرد خوشهای (Cluster Headache)
-
نوعی سردرد شدید و کوتاهمدت که معمولاً در اطراف یک چشم احساس میشود.
-
در مردان شایعتر است و ممکن است هفتهها تا ماهها ادامه یابد.
-
-
سردرد ناشی از مشکلات گردن یا ستون فقرات (Cervicogenic Headache)
-
درد از گردن شروع شده و به پشت سر و شقیقهها میرسد.
-
معمولاً به علت آسیب عضلانی، آرتروز گردن یا نشستن طولانیمدت پشت کامپیوتر رخ میدهد.
-
علتهای اصلی سردردهای مزمن
عوامل مختلفی میتوانند باعث سردردهای مداوم شوند. برخی از آنها عبارتاند از:
۱. استرس و تنش روانی
استرس یکی از بزرگترین محرکهای سردرد مزمن است. فشارهای روزمره، کمخوابی، اضطراب و نگرانی باعث افزایش تنش عضلانی در ناحیه سر و گردن میشوند.
۲. تغییرات هورمونی
در خانمها، نوسانات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی میتواند موجب میگرنهای مکرر شود.
۳. مصرف زیاد کافئین یا قطع ناگهانی آن
مصرف زیاد قهوه یا نوشیدنیهای انرژیزا و حتی ترک ناگهانی آنها میتواند منجر به سردردهای دورهای شود.
۴. مصرف زیاد داروهای مسکن
اگر بیش از ۲-۳ بار در هفته از مسکنها استفاده کنید، بدن به آنها عادت میکند و با کاهش اثر دارو، دوباره سردرد برمیگردد.
۵. کمخوابی یا خواب بیش از حد
اختلال در الگوی خواب باعث کاهش اکسیژنرسانی به مغز و در نتیجه تحریک اعصاب درد میشود.
۶. کمآبی بدن و تغذیه نامناسب
کمبود آب، وعدههای غذایی نامنظم و مصرف غذاهای پرنمک یا فرآوریشده میتوانند سردرد را تحریک کنند.
۷. مشکلات بینایی یا وضعیت بد بدن
نگاه طولانی به مانیتور، استفاده زیاد از موبایل یا وضعیت نادرست نشستن، فشار زیادی به عضلات گردن و شانه وارد میکند.
تشخیص سردرد مزمن
برای یافتن علت اصلی سردرد، پزشک ممکن است موارد زیر را بررسی کند:
-
شرح حال دقیق بیمار و زمانبندی سردردها
-
معاینه فیزیکی و عصبی
-
بررسی استرس، خواب، تغذیه و مصرف داروها
-
در صورت لزوم، آزمایش خون یا MRI مغز برای رد سایر بیماریها
گاهی یک «دفترچه ثبت سردرد» کمک میکند تا فرد زمان، شدت، علت احتمالی و داروهای مصرفی را یادداشت کند و پزشک بتواند الگوی مشخصی پیدا کند.
راههای تسکین سردرد مزمن
۱. کنترل استرس و آرامسازی ذهن
-
مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و تمرینات ریلکسیشن عضلات گردن و شانه
-
دوری از محیطهای پرتنش و تنظیم برنامه خواب و استراحت
۲. اصلاح تغذیه
-
مصرف کافی آب در طول روز
-
پرهیز از غذاهای محرک سردرد مثل شکلات، پنیرهای کهنه، نوشیدنیهای الکلی یا حاوی کافئین زیاد
-
افزایش مصرف سبزیجات، میوههای تازه و مغزها
۳. داروهای مناسب (با تجویز پزشک)
-
داروهای ضد درد ساده: ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن
-
داروهای پیشگیری از میگرن: پروپرانولول، توپیرامات، آمیتریپتیلین یا فلوکستین
-
داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی: در صورت زمینه روانی
-
استفاده از دارو باید محدود و زیر نظر پزشک باشد تا سردرد دارویی ایجاد نشود.
۴. درمانهای غیر دارویی
-
فیزیوتراپی و ماساژ برای کاهش تنش عضلات گردن
-
طب سوزنی یا تحریک الکتریکی عصب (TENS)
-
اصلاح وضعیت بدن هنگام کار با لپتاپ یا موبایل
۵. بهبود کیفیت خواب
-
خواب منظم ۷ تا ۸ ساعت در شب
-
اجتناب از موبایل و نور آبی قبل از خواب
-
استفاده از اتاق تاریک و خنک
هشدارها و زمان مراجعه به پزشک
در موارد زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
-
سردرد ناگهانی و بسیار شدید (“بدترین سردرد زندگیتان”)
-
سردرد همراه با تب، تهوع شدید یا سفتی گردن
-
اختلال بینایی یا بیحسی در اندامها
-
تغییر در گفتار یا هوشیاری
-
سردردی که بعد از ضربه به سر ایجاد شده
این موارد میتواند نشانه بیماریهای خطرناک مانند خونریزی مغزی یا عفونت باشد.
سردرد مزمن و سبک زندگی مدرن
تحقیقات نشان دادهاند که زندگی پشت میز، استفاده زیاد از موبایل و قرار گرفتن مداوم در معرض نور صفحه نمایش، باعث افزایش سردردهای مزمن در دهه اخیر شده است.
بهویژه افرادی که کار اداری، استفاده طولانی از لپتاپ یا استرس شغلی بالا دارند، باید به سلامت گردن و چشمهای خود توجه ویژهای کنند.
سخن پایانی
سردرد مزمن فقط یک درد ساده نیست؛ بلکه زنگ خطری است که بدن برای هشدار دادن به شما به صدا درآورده است.
برای رهایی از آن باید ریشههای پنهان درد را پیدا کرد: استرس، تغذیه، خواب یا حتی مصرف دارو.
با رعایت چند اصل ساده — زندگی آرامتر، خواب کافی، تغذیه سالم و مدیریت استرس — میتوان بسیاری از سردردهای مزمن را کاهش داد یا حتی برای همیشه از بین برد.
